Verbondstrou, liefde teenoor nietige afgode
In die laaste verse van Jona se gebed vanuit die buik van die vis kom ’n kosbare insig na
vore. Daar staan: “Die heil behoort aan die Here” (Jona 2:9, 1953). Hierdie belydenis vorm
die hoogtepunt van Jona se bekering, en dra terselfdertyd die kern van die Evangelie in
sigself.
’n Interessante verskil in Bybelvertalings gee die teks verdere diepte. Die 2020-vertaling van
vers 8 lui: “Wie nuttelose afgode dien, versaak hulle trou aan die verbond.” Die 1953-
vertaling stel dit so: “Die wat nietige afgode vereer, verlaat die Een wat vir hulle goedertieren
is.” Alhoewel die uitdrukkings verskil, dra beide die essensie van verbondsontrou
ooreenstemmend: wie ander lojaliteite kies – hoe subtiel of godsdienstig dit ook al voorkom –
draai hom weg van die Here se troue, verbondsliefde.
Die begrip “goedertierenheid” dui op méér as blote goedhartigheid. In die Hebreeuse teks
word hier die term gesed gebruik – ’n woord wat konsekwent God se onverbreeklike
verbondsliefde aandui. Hierdie liefde is nie net emosioneel nie, maar verbintenis-gegrond, op
die beloftes van God gebou. Dit is die liefde waardeur die Here Homself verbind aan Sy volk
– en waardeur Hy getrou bly, selfs wanneer Sy volk ontrou is.
Verlossing as die werk van God alleen
Teen hierdie agtergrond kry die belydenis “Die heil behoort aan die Here” nog groter
trefkrag. Die heil, oftewel verlossing, is nie ’n produk van menslike inspanning, insig of
godsdienstige prestasie nie. Dit spruit uit God se raad, Sy keuse, Sy verbondstrou – en word
op Sy tyd en manier uitgedeel.
Jona se ervaring is hier ’n treffende illustrasie. Hy het nie afgode van hout en klip gebou nie;
sy afgod was sy eie wil en begeerte. Hy het gekies om van die Here af weg te vlug – al was
hy ’n profeet. Sy vlug het hom in die diepste verlatenheid laat beland: die maag van ’n groot
vis, omring deur die oseaan se drukking en die donkerte van doodsbenoudheid. En tog, in
hierdie benoudheid het die Here Hom weer aan hom bekend gemaak. Nie omdat Jona gebid
het nie – maar omdat God hom deur hierdie dinge tot gebed gebring het.
Hierdie belydenis van heil as iets wat aan die Here behoort lê dus nie net klem op God as die
Bron van verlossing nie, maar ook op God as die Eienaar daarvan. Die heil is Sy eiendom –
Hy beskik daaroor, Hy deel dit uit, Hy bring dit tot vervulling volgens Sy wil. Die mens het
geen beheer daaroor nie, net ’n afhanklikheid.
Selfs Jona se gebed, sy verandering van hart, sy besef van skuld en aanbidding – dit alles
kom nie uit homself nie. Dit is die gevolg van God se genade-ingryping. Dit is die Here wat
sy hart verander, die Here wat sy denke heroriënteer, die Here wat uiteindelik ook die vis
beveel om hom uit te spuug.
Verlossing lei tot diens
Verlossing is dus nooit ’n stilstand nie. Die heil wat aan die Here behoort, roep die verloste
tot gehoorsaamheid, tot diens, tot vervulling van roeping. Jona word nie bloot uit die vis
gered vir sy eie gerief of veiligheid nie. Hy word teruggebring tot die plek van opdrag, tot
Ninevé, waar hy die Woord van die Here moet bring – sodat ook daar die genade wat aan
hom bewys is, aan heidene betoon kan word.
Hierdie patroon is wesenlik aan God se manier van werk: Hy verander harte, sodat daardie
harte opnuut in diens van Sy genade gestel kan word. Soos Hy met Jona gemaak het, so lei
Hy steeds mense – soms deur beproewing, soms deur die see se duisternis – tot insig,
belydenis, en gehoorsame dade. Die heil is nooit staties nie; dit dra altyd die vrug van nuwe
lewe en roeping.
Uiteindelik vorm Jona se gebed ’n profetiese skaduwee wat in Christus sy volheid bereik. Die
verlossing wat in Jona slegs voorlopig was, word in Christus volkome openbaar. In Hom het
die heil sy volheid bereik – en Hy is die Een wat dit uitdeel aan wie Hy wil. So word Jona se
belydenis: “Die heil behoort aan die Here,” ook die belydenis van die Kerk deur alle eeue
heen.
Slotgedagte: Die gebed as liturgiese vorming
Jona se gebed eindig met ’n liturgiese ritme: lof, belofte, en belydenis. “Ek daarenteen sal aan
U offer met ’n stem van lof; wat ek beloof het, sal ek betaal. Die heil behoort aan die Here.”
(Jona 2:9)
Hierdie woorde is deur die Gees aan die Skrif gegee sodat dit ook die belydenis van die
gemeente mag word. In die lig van Christus, die ware en volmaakte Verlosser, word hierdie
woorde nie net ’n persoonlike gebed nie, maar ’n vormende liturgiese belewenis: lof aan
Hom wat verlos het, toewyding aan Sy roeping, en belydenis dat alles – selfs die heil – aan
Hom behoort.
Johann de Waal (Medewerker van Begrond)